Wat doe je tegen stress aan de eettafel?

Geschreven door Ann Berger, kinderdiëtiste

Heb jij wel eens te maken met stress aan tafel? Van die momenten waarop de maaltijden meer lijken op een strijd dan op een moment van verbinding? Geen zorgen, je bent niet alleen! Als kinderdiëtiste, gespecialiseerd in selectief eetgedrag bij jonge kinderen, weet ik dat het een hele uitdaging is om jouw kinderen gezond te laten eten en tegelijkertijd de maaltijdmomenten leuk en ontspannen te houden. In deze blog deel ik mijn waardevolle tips om stress aan tafel te verminderen en de tafelstrijdbijl te begraven. Het is mijn doel om jou de handvaten te geven die je nodig hebt om je kindje gezond te laten opgroeien en de maaltijden leuk en gezellig te maken, yay! 🥳

Stay positive, mama!

De basis van de maaltijdmomenten als verbindingsmoment is een positieve mindset en een ontspannen sfeer. Als ouder willen we niets liever dan dat ons kind gezond kan opgroeien en reeds op jonge leeftijd gezonde eetgewoonten aanleert. Maar als de voedselneofobie start, een fase waar elk kind tussen de leeftijd van 18 maanden en 6 jaar doorgaat, loopt het soms wel (even) volledig mis. Hoewel dit een fase is waar elk kind doorgaat is een juiste aanpak van belang voor het ontwikkelen van een gezonde relatie met eten en met het eigen lichaam. Ook kan de hulp van een kinderdiëtiste of het toepassen van de juiste tips en adviezen deze fase minder intens maken. Zowel voor jou als voor jouw kind.

Gedeelde verantwoordelijkheid

Er zijn veel vragen die ouders hebben als het over gezonde voeding bij kinderen gaat. Ik geef jou graag mijn antwoord op enkele veelgestelde vragen in mijn praktijk. Één ervan is:

‘Wat moet ik doen als mijn kindje maar één bepaald onderdeel van de maaltijd wil eten en daarvan blijft bijvragen zonder van de rest te eten?’.

Als we onze kinderen gezonde eetgewoonten willen aanleren en een gezonde relatie met voeding en met het eigen lichaam willen meegeven is een gedeelde verantwoordelijkheid een hele goede start. Die gedeelde verantwoordelijkheid bepaalt dat jij als ouder onder meer beslist wat er gegeten wordt. De verantwoordelijkheid van jouw kindje is dan of het eet en hoeveel het van iets eet. In mijn praktijk zeg ik ouders vaak dat hun deel van de verantwoordelijkheid stopt, als het eten op tafel staat. Hiermee bedoel ik: vanaf dat het eten op tafel staat is het aan jouw kindje.

“Ik merk dat het voor veel ouders in de praktijk makkelijk is om het kind te laten dooreten van groenten en fruit, maar dat ouders over het algemeen meer geremd zijn wat betreft het extra aanbieden van pasta, rijst, aardappelen, vlees, etc. Dit is jammer, want complexe koolhydraten zoals aardappelen zijn een prima energieleverancier voor jouw kindje.”

Expert Ann

Laat je kindje dus zeker zelf aanvoelen en aangeven wat het wil eten en hoeveel. Je kan voor de eiwitcomponent bijvoorbeeld wel de regel hanteren: één stuk per persoon. Zo leer je jouw kindje meteen ook dat er aan tafel ook gedeeld wordt, een belangrijke eigenschap die op deze manier al spelend leert kennen. Wil jouw kindje toch graag nog altijd een beetje extra vlees, vis, vegetarisch? Start dan met een iets kleinere portie. Zo kan je jouw kindje nog bijgeven zonder dat je deze portie verdubbeld.

Ik lust dat niet

Wat doe je als je kindje aan tafel komt en meteen zegt: ‘Ik vind het niet lekker!’? Het is een situatie die veel ouders kennen en laat ons eerlijk zijn: die best wel frustrerend kan zijn als je net moeite gedaan hebt om een verse en voedzame maaltijd op tafel te krijgen. Veel kinderen begrijpen nog niet ten volle wat ‘lekker’ betekent. Kinderen kunnen het woord dan ook gebruiken als ze bijvoorbeeld iets spannend vinden of iets nieuw zien staan. Kinderen zijn over het algemeen terughoudend als het over smaken en texturen gaat. Probeer dus rustig te blijven als je kindje deze opmerking geeft en probeer daarnaast te achterhalen wat maakt dat jouw kindje deze opmerking geeft. Heeft jouw kindje moeite met éénpansgerechten? Zit er een nieuw voedingsmiddel in dat jouw kindje nog niet kent? Is jouw kindje heel moe? Hoe verlopen de andere maaltijdmomenten? Als je weet wat waarom jouw kindje deze opmerking meteen geeft, kan je hier ook veel gepaster op reageren.

Elk kind heeft een eigen voedingsbehoefte

In mijn praktijk zie ik vaak ouders die zich zorgen maken over hoeveel (en nog vaker hoe weinig) hun kindje volgens hen eet. Ik bekijk elke situatie en elk kind individueel, ik zal dan ook steeds individueel advies geven aangepast aan de situatie van het kind en het gezin. Elk kind is uniek en heeft een individuele voedingsbehoefte. Ik vind het wel belangrijk om de kennis door te geven dat kinderen geboren worden met een honger- én verzadigingsgevoel. Dit betekent dat kinderen zelf heel goed kunnen aanvoelen hoeveel en welke voeding ze nodig hebben. Als we onze kinderen willen laten opgroeien met een gezonde relatie met zichzelf en met voeding is het voor mij heel belangrijk om dit honger- en verzadigingsgevoel dan ook te respecteren. Kinderen hebben periodes waarin ze meer voeding nodig hebben dan andere, bijvoorbeeld net voor en tijdens een groeispurt, tijdens de pubertijd, na ziekte,… Kinderen zullen dan misschien meer eten dan voordien en dat is prima. Sommige kinderen zijn grotere eters dan andere en dat is prima.

Probeer als ouder niet te interveniëren in de portie die jouw kindje eet. Ook als je denkt dat dit veel of weinig is. Door te interveniëren en kinderen te laten stoppen met eten, hoewel ze nog niet helemaal verzadigd zijn, of door hen te pushen meer te eten dan ze aangeven leer je hen eigenlijk dat ze niet op de signalen van hun lichaam mogen vertrouwen. Om een gezonde relatie met eten en met het lichaam te ontwikkelen is het net heel belangrijk dat kinderen leren dat ze ten allen tijde op de signalen van hun lichaam mogen vertrouwen. Als je je zorgen maakt omdat jouw kindje bijvoorbeeld extreem selectief eetgedrag vertoont, aanhoudende voedingsproblemen heeft of groei- en gewichtsproblemen ervaart, kan je terecht in mijn praktijk (live en digitaal) of bij een andere erkende kinderdiëtiste.

Het belang van experimenteren

Een leuke en ontspannen sfeer aan tafel is de basis van leuke tafelmomenten. Ik probeer daarom met ouders steeds te kijken hoe ze de tafelstrijdbijl kunnen begraven. Kindjes die spelen met eten vinden ouders doorgaans niet zo fijn. Ik vind het echter wel belangrijk dat kinderen met eten mogen experimenteren. Uiteraard mogen ouders een kader bepalen waar binnen dat mag, maar kinderen kunnen heel veel leren door te experimenteren met eten. Zo kunnen ze onder meer voelen welke temperatuur eten heeft, welke consistentie, welke smaak en textuur het voedingsmiddel heeft. Dit is, zeker voor kinderen met selectief eetgedrag, heel belangrijke informatie. Het kan het kind ook helpen om duidelijkheid te krijgen en een correcte verwachting te scheppen. Sommige kinderen vinden de textuur van platgekookte pasta heel lastig in de mond. Door eerst even te voelen zal jouw kindje voorbereid zijn en niet in paniek raken als de pasta al in zijn/haar mondje zit. Schep alss ouder een duidelijk kader met verwachtingen: wat is voor jullie oké gedrag en wat niet? Bijvoorbeeld: je mag met de handjes voelen, maar je mag niet met eten gooien. Laat je kindje binnen dit kader ontdekken en experimenteren. Heb je een kindje dat heel selectief eetgedrag vertoont? Probeer het te stimuleren om eens te voelen. Je kan hierbij vragen stellen zoals: zou de aardappel hard of zacht zijn? Denk je dat de komkommer warm of koud is?

Kijk op lange termijn

Naast het omgaan met eventueel speelgedrag aan tafel is het belangrijk dat maaltijdmomenten geen machtsstrijd worden tussen ouder en kind. Het is heel begrijpelijk dat ouders gefrustreerd worden als hun kind niet wil eten maar het lijkt me waardevoller om te zorgen voor een positieve en ondersteunende omgeving voor jouw kind. Op deze manier kijk je met een lange-termijn-doelstelling. Je probeert geen snelle oplossing maar je gaat voor gezonde eetgewoonten op lange termijn. Hier zal jouw kindje veel baat bij hebben. Zo’n ondersteunende omgeving bieden, hoe doe je dat? Probeer gezonde keuzes en opties aan te bieden zonder jouw kindje te forceren om hier ook effectief van te eten. Sommige kinderen kiezen er een hele periode voor om niet van de groenten aan tafel te eten, maar eten bijvoorbeeld wel de aardappelen en de eiwitcomponent. Voldoende variëren en blijven aanbieden is dan belangrijk. Door het te blijven aanbieden krijgt jouw kindje de kans om te proeven als het er klaar voor is. Door veel te variëren is de kans groot dat er wel eens iets bijzit dat jouw kindje wél veilig vindt. Kijk daarbij naar wat allemaal al wél goed gaat.

“Kan jouw kindje bijvoorbeeld al flink voedingsmiddelen opscheppen? Eet jouw kindje al zelf met bestek? Lust jouw kindje bijvoorbeeld wel al rauwe groenten als de gekookte groenten nog wat lastig zijn? Verloopt het ontbijt meestal vlot? Dit is heel belangrijk voor zowel ouders als kind. Je kan jouw kind hiermee positief bekrachtigen en dat heeft dan weer een gunstig effect op het zelfvertrouwen van jouw kind.”

Expert Ann

Succeservaringen en wederzijds vertrouwen zorgen voor een betere relatie waardoor er vaak meer begrip komt voor de situatie van het kind. Dit kan het kind de nodige zuurstof geven om zich wel zelfzeker te voelen en te durven experimenteren met het eten dat op tafel komt.

Verbinden tijdens het tafelmoment

Om ervoor te zorgen dat er een fijne sfeer aan tafel is kunnen leuke gesprekken altijd helpen. Hierdoor creëren jullie een moment van verbinding met elkaar. Leuke vragen die je bijvoorbeeld kan stellen zijn:

• Wat wat het grappigste dat vandaag op school gebeurd is?
• Wat was het interessantste dat je vandaag geleerd hebt en waarom vond je dat zo boeiend?
• Als je een dag een beroemd persoon kon zijn, wie zou je dan kiezen en waarom?
• Was er vandaag iets moeilijk waarbij je hulp nodig had? Hoe heb je dat aangepakt en heb je hier iets uit geleerd?
• …

Deze vragen stimuleren kinderen om hun ervaringen en gevoelens te delen. Jij kan dit als ouder ook doen over jouw dag. Zo krijgen jullie inzicht in hoe de dag van de ander gegaan is en wat er nog eventuele uitdagingen zijn. Je kan als ouder positieve feedback en ondersteuning geven. Kinderen voelen zich op deze manier gehoord en begrepen waardoor er verbinding ontstaat. Deze verbinding is essentieel in het ontwikkelen van gezonde eetgewoonten en het oplossen van selectief eetgedrag.

Om er een moment van verbinding van te maken is het daarom een heel goed idee om zoveel mogelijk maaltijden met het gezin te eten. Door samen te eten en gesprekken te voeren wordt de familieband versterkt. Iedereen van het gezin kan emoties en ervaringen delen in een veilige ruimte. Dit geeft een gevoel van verbondenheid. Samen eten moedigt hiernaast ook gezonde eetgewoonten aan. Ouders kunnen tijdens de maaltijden immers het goede voorbeeld geven door voedzame maaltijdkeuzes te maken. Dit kan kinderen inspireren om gezonde voeding te leren kennen en een positieve relatie met eten te ontwikkelen. Samen eten biedt dus veel meer voordelen dan enkel samen consumeren.

Wanneer je door het bos de bomen niet meer ziet

Als ouder wil je niets liever dan het beste voor je kinderen. Het kan echter frustrerend zijn als maaltijden steeds stressvolle situaties worden. Onthoud dat je niet alleen staat. Ik erken de inzet en toewijding van ouders die elke dag werken aan de gezondheid van hun kind. Elk kind is uniek en heeft een eigen tempo als het gaat over de ontwikkeling van gezonde eetgewoonten. Wees daarom geduldig, geef niet op en wees niet bang om gepaste hulp te zoeken. Het kan jou de zuurstof geven die je nodig hebt als je door de bomen het bos niet meer ziet. Als kinderdiëtist kan ik jou perfect begeleiden en ondersteunen met concrete tips en handvaten. Elke maaltijd biedt immers een nieuwe kans om samen te genieten, te leren, zonder oordeel of druk. Samen kunnen we ervoor zorgen dat de maaltijdmomenten een plek zijn waar liefde, gezelligheid en voedzame voeding samenkomen. Op die manier kunnen jouw kinderen ontwikkelen naar gezonde en gelukkige individuen. 

Ps, we hebben ook een podcast met nog meer tips en advies over moeilijk eetgedrag bij jonge kinderen.

Geschreven door Ann Berger, kinderdiëtiste

---