Dit is volgens mij de meest gestelde vraag die ik in mijn carrière heb gehad als het over bevallen gaat. En het is ook meteen de lastigste vraag om te beantwoorden, vooral als je deze vraag moet beantwoorden voor iemand anders die het nog in het vooruitzicht heeft. Geboorte geven is, als je het mij vraagt, het meest bijzondere wat je als mens kunt meemaken – als vrouw én als man. Voor de meeste mensen staat dat dichtbij hun trouwdag, als de meest bijzondere dag uit hun leven. Misschien begint daar dan ook de verwachting: je trouwdag plan je maanden, misschien wel jaren van tevoren en leg je vast. Je weet precies wat je wanneer gaat doen op die dag, want je maakt een planning.
Ik ben inmiddels 12 jaar getrouwd, en als ik nu aan mijn trouwdag denk, dan denk ik niet per se aan de geplande momenten, maar meer aan de spontane momenten waarin ik de liefde of humor voelde stromen. Bijvoorbeeld toen mijn zus ‘s ochtends vroeg de achterdeur binnenkwam en enorm emotioneel was over mijn trouwdag. Of mijn vriendin die één blik op mijn nagels wierp en zich afvroeg wat ik gedaan had?! Al die situaties waren niet gepland, maar vormen wel warme herinneringen.
Zo zal het ook gaan wanneer je geboorte geeft. Althans, dat wens ik je toe: dat de momenten die er toe doen – die kleine, betekenisvolle momenten – je het meest bijblijven, waarin je merkt dat jij volledig jezelf was, met al je mooie en minder mooie kanten.
Uiteindelijk is het niet weten wanneer de bevalling zich aandient, vergelijkbaar met het weer op je trouwdag: je hoopt op mooi weer, maar hebt er niets over te zeggen. En tegelijkertijd kun je je net zo goed voorbereiden op het geboorte geven als op je trouwdag. Want het is natuurlijk een ontzettend belangrijke dag, en daar wil je zo goed mogelijk op voorbereid zijn. Maar dat zit niet in het voorspellen wanneer je gaat bevallen. Dat kan niemand. Ook ik als vroedvrouw niet.
Wat ik je wel kan vertellen, is dat de voorbereiding zit in het hele proces van zwanger worden en zwanger zijn. Bewuste keuzes maken welke informatie je tot je neemt, nadenken over hoe je het geboorte geven wil benaderen en hier een geschikte voorbereiding op kiezen.
Niet in of je op het moment goed genoeg uitgerust bent, je teennagels gelakt zijn, of je huis aan kant is. Ik heb vrouwen gezien die hun kindje zonder problemen hebben gebaard terwijl ze ontzettend vermoeid waren. Ik heb zelf mijn kind succesvol gebaard na 15 weken bedrust! Dus met een conditie van niets vond ik toch de kracht om mijn kindje – met een klein beetje hulp tijdens de uitdrijving – op de wereld te zetten. Dat zijn de krachtige verhalen waarmee je je nu zou willen verbinden, vooral op momenten dat het misschien weer rommelt en je niet goed weet of het echte weeën zijn of niet, en of het doorzet.
De fase van het niet weten
En daar komt het punt dat ik met deze blog eigenlijk wil maken: wanneer je in deze fase zit, weet je niet waar je aan toe bent. Het toegeven dat je het niet weet, is volgens mij alles wat je nu kunt doen. Je vindt het antwoord nog niet in wat je lichaam je laat zien, noch in alles wat je weet over geboorte geven, en ook niet bij je partner of vroedvrouw. Je zit in de hoogzwangere fase waarin “niet weten” alles is wat je moet weten. En dat voelt ontzettend oncomfortabel. Maar dat mag, je mag je oncomfortabel voelen. Dat is heel normaal als je hoogzwanger bent! Je fysiek en mentaal ongemakkelijk voelen hoort erbij.
Persoonlijk voorbeeld: omgaan met onzekerheid
Hoogzwanger van mijn derde kindje ondervond ik dit ook. Ik had al een paar uur sensaties (ik spreek liever van sensaties dan van weeën), die niet echt in kracht leken toe te nemen, maar steeds een beetje zeurend aanwezig waren. Ik kon mezelf nog prima afleiden en deed dat ook. Aan het einde van de avond gingen we gewoon op bed, net als elke andere avond. De oudste twee kinderen lagen lekker te slapen. De sensaties namen toe zodra ik lag. En ik dacht: oh ja, zo ging het bij de tweede ook! Twee uur later zaten we beneden omdat ik behoefte had om te bewegen en dat niet lekker kon op onze slaapkamer. Mijn man vulde het bad, ik zette mijn bevallingsplaylist aan en we hadden een heerlijke, intieme setting gecreëerd, zo met ons twee. Telkens zei ik: “ik weet het niet”. Ik weet niet precies wat dit is. Maar goed, wij redeneerden ook dat ik het niet hoefde te weten. Op een gegeven moment vond ik het fijn in bad te gaan en daar ontspande ik heerlijk twee uur lang. Daarna waren de sensaties volledig weg; ze kwamen ook niet meer terug. Het niet weten was het antwoord. Wanneer je het niet weet, is het nog niet zover, zeg ik vaak tegen mijn cliënten. Het kan het wel worden, maar op dit moment is het “het” nog niet en hoef je dus nog niets te doen.
Voorweeën of het begin van de bevalling?
Het is zo moeilijk als je hoogzwanger bent om het verschil te herkennen tussen voorweeën en latente weeën. De sensaties die je hebt wanneer het begin van de bevalling zich aandient, dat verschil is gewoon niet te herkennen als je erin zit. Dat weet je pas als je door deze fase heen bent. Dit is dus tegelijk een heel groot inzicht en er komt een heel groot advies bij: wanneer je in de fase zit van het niet weten, weet dan: “Het kan het wel worden, maar op dit moment spreek je nog niet van de actieve bevalling, dus hoef je er nog niets mee te doen.” En dat is een tweede advies dat ik je wil geven: check bij jezelf. Hoe gaat het met je? Wat heb je nu nodig? En wanneer dat wat je voelt oké voelt, maar je niet precies weet wat de sensaties betekenen, laat het er dan gewoon zijn – de sensaties, maar ook het niet weten.
Praktijkvoorbeeld Anna
Het verschil tussen voorweeën en de latente fase van de bevalling weet je echt niet op het moment dat het speelt. Je weet het achteraf wel, want het is of doorgegaan in de actieve ontsluitingsfase van de bevalling of niet.
Ik vergeet nooit meer dat, aan het begin van mijn vroedvrouwencarrière, ik de jonge, onverwachts zwanger geworden Anna controleerde. Ze kwam hoogzwanger en sacherijnig binnen. Rode wangen en zo’n blik in haar ogen die mij als vroedvrouw vertelde dat het niet lang meer zou duren voordat ze zou gaan bevallen. Maar wat is niet meer lang? Anna was er klaar mee én klaar voor. Ze had alle tips geprobeerd die vriendinnen gaven om de bevalling te laten beginnen, en wist zeker dat ze de krant zou halen met haar lange draagtijd ooit.
Terwijl ze haar hart luchtte en ik haar controleerde, merkte ik dat ze elke twee minuten ongeveer een minuut lang wat onsamenhangende praatte. Haar blik veranderde, werd meer naar binnen gekeerd. Ik keek dit even aan, maar besloot op een gegeven moment te vragen wat er gebeurde. Anna vertelde dat ze zo sacherijnig was, want dit gebeurde de hele ochtend al. Ze had geen idee wat er in haar lijf gebeurde, maar het was bijzonder irritant, zo beschreef ze.
Toen ik haar buik onderzocht, voelde ik duidelijk krachtige sensaties onder mijn handen. Ik moest inwendig lachen, want zonder al te veel geluid klonk Anna ook wel een beetje als een bevallende vrouw aan het einde van de ontsluitingsfase. Tegen mijn natuur in vroeg ik of ik een inwendig onderzoek mocht doen. Normaal gesproken hecht ik niet zoveel waarde aan een vaginaal onderzoek, maar omdat Anna voor mij tegenstrijdige signalen uitzond—zo sterk het gevoel dat ze niet wist wat er gebeurde in haar lijf, maar tegelijkertijd duidelijke sensaties uitwendig waarneembaar, leek het me goed om wat meer informatie te verzamelen.
En inderdaad, Anna had 9 cm ontsluiting. Ze wilde graag poliklinisch geboorte geven, dus stuurde ik haar en haar man rechtstreeks naar het ziekenhuis. Daar werd ze opgevangen door mijn collega van onze praktijk, en twee uur later verwelkomde ze, met wat hulp, een prachtig kindje.
In dit praktijkvoorbeeld zie je dat Anna geen idee had wat er gebeurde in haar lijf en daardoor de sensaties niet herkende. Meestal zien we in de praktijk dat het anders verloopt, zoals mijn eigen praktijkvoorbeeld. Veel vrouwen zijn bang dat ze ineens hun kind zullen baren zonder dat ze zich daarvan bewust zijn.
Had Anna contact gemaakt met haar lichaam, dan had ze waarschijnlijk wel doorgehad dat ze sensaties had. Het kan voorkomen dat de geboorte snel op gang komt, en veel vrouwen zijn daar goed op voorbereid omdat dit een verhaal is dat onder de meeste mensen leeft. Toch baren de meeste vrouwen juist rustig, dagen tot weken in de fase van het niet-weten. Soms hebben ze slechts enkele uren sensaties en dan weer een dag niet.
De Magie van het Onverwachte
De magie van het leven is toch het onverwachte verwachten. En dat geldt zeker voor het geboorte geven. Bereid je goed voor, zorg dat je kennis hebt en je eigen schaduwen onder ogen hebt gezien tijdens de voorbereiding. Dan zul je merken dat je ook bij onverwachte situaties de regie kunt behouden als barende.
Dat deed ik ook als vroedvrouw. Vaak kon ik telefonisch al inschatten wat de situatie aan de andere kant van de lijn was. Maar ik ging elk contact met mijn cliënt in met de verwachting dat ik onverwachte situaties zou tegenkomen.
Zo werd ik ’s ochtends om 10 uur gebeld door Dorien: “Hoi, met Dorien! Hey, leuk nieuws; ik denk dat het begonnen is!” Als je dit zo leest, denk je misschien hetzelfde als ik: hmm, als je zo enthousiast belt, is de kans groot dat je nog niet ver bent in het proces van de geboorte. Natuurlijk verschillen vrouwen hierin, maar baren verloopt niet zoveel anders dan het zou kunnen als het natuurlijk mag en kan verlopen. Als je nog heel erg op de buitenwereld gericht bent en zo enthousiast belt, ben je waarschijnlijk nog niet helemaal met je volledige focus naar binnen gericht op het geboorteproces. En dat is wel nodig om de geboorte goed te laten verlopen.
Ik was me daarvan bewust, want ik had dit soort telefoontjes vaak gehad. Ondanks dat ik altijd wel even moest lachen om die enthousiaste zwangere, deed ik dat uit liefdevolle blijdschap voor haar. Maar ik wist ook dat het waarschijnlijk nog even zou duren. Zo enthousiast als Dorien was gedurende haar hele zwangerschap, werd dat enthousiasme tijdens de bevalling onderbroken door de sensaties die haar aandacht naar binnen trokken. Daarom houd ik vrouwen die denken dat de bevalling begonnen is, altijd even aan de lijn. Zo kan ik zien hoe ze zich tijdens de sensaties nog kunnen concentreren op ons gesprek, welke geluiden of ademhaling ze dan laten horen. Dat geeft me alle informatie die ik nodig heb.
Tips voor de Laatste Loodjes
Je weet dus niet altijd in welke fase je zit. En dat kan heel frustrerend zijn. Dat weet ik zelf ook; zoals ik net al vertelde over mijn derde zwangerschap, werd mijn kindje pas 2,5 week later geboren. Ik ben die hele periode niet in dat bad blijven liggen. Ik ben eruitgestapt, en samen hebben we erom gelachen en ik heb ook gehuild, omdat ik me schaamde dat ik als vroedvrouw niet doorhad of het nu wel of niet begonnen was.
Ik heb mijn man de hele nacht uit bed gehouden, terwijl hij gewoon moest werken. Dat vond ik best triest voor hem. Maar hij bleef heel relaxed en zei: “Jij bent toch ook maar een mens, je kunt dit toch ook niet weten?” Waarom zouden anderen dat wel kunnen weten, en waarom zou jij dat wel moeten weten? Wat heb jij voor magische tools?
Inderdaad, ik kan niet in de toekomst kijken. En dat is precies wat ik je ook met deze blog wil meegeven: geef jezelf de ruimte om “het niet weten” te accepteren.
Heb je een moment waarop je je teleurgesteld voelt, zoals ik na de fase van voorweeën die weer afnam? Dan mag je daar best even flink van balen, huilen, en het uiten. Vraag iemand of je dat gevoel met hen mag delen en wees eerlijk over wat je van hen verwacht.
Ik kan dit soort gevoelens bijvoorbeeld heel goed delen met één vriendin en met mijn zus. Zij willen meestal niets voor mij oplossen of hun eigen gevoelens delen op dat moment. Maar ze luisteren goed en geven me de ruimte om echt te balen, en dat lucht enorm op. Misschien kun jij ook iemand bedenken die dat goed kan, of vraag het gewoon aan iemand die dicht bij je staat: “Mag ik even flink balen bij je? Je hoeft niets op te lossen voor mij, ik wil jouw gevoel over de situatie niet weten, ik wil gewoon even flink balen.”
Wees lief voor jezelf in deze fase. Zachtheid opent, hardheid houdt alles gesloten. Dit geldt zowel voor het delen van je gevoelens als voor je baarmoedermond!
Bak een Appeltaart
Daarnaast is er de bijzondere situatie waarin je weet dat de geboorte heel dichtbij is, maar je nog geen regelmatige sensaties hebt die al je aandacht vragen. Geschat wordt dat ongeveer 10% van de geboortes op deze manier begint, namelijk met gebroken vliezen.
Wat ik dan altijd tegen mijn cliënten zeg, is: bak een appeltaart. Een appeltaart is niet de makkelijkste taart, maar ook geen hogere wiskunde. Je hoeft er niet lang over na te denken. Maar je bent er wel even mee bezig: appels snijden, rozijnen wellen, deeg maken, de oven aanzetten. En het moet ook een tijdje in de oven.
Het houdt je echt even bezig, vooral je brein. Want op dit moment is het heel fijn dat je een brein hebt dat je kunt gebruiken voor de verstandelijke feiten: wat is er nu precies aan de hand, wat moet ik doen? Maar het mag niet de overhand krijgen.
Dat illustreer ik met bovenstaande voorbeelden: je brein kan het overnemen en je het gevoel geven dat je je goed moet voorbereiden en alles onder controle moet hebben. Maar dat is niet nodig. Wanneer je nog in de fase van voorweeën of latente weeën zit, hoef je helemaal niets te doen. Je merkt aan je lijf dat je niet precies weet waar je staat: moet ik doorzetten of niet?
Dit zijn oplossingen die je brein alleen neemt. Een brein zou ik geen beslissingen laten nemen. Je kunt twee dingen proberen: inchecken bij je lichaam en je intuïtie.
Ten tweede, als je moeite hebt om je brein rustiger te krijgen (wat heel normaal is), realiseer je dat je in een overlevingsmodus schiet. Je brein probeert grip te krijgen op de situatie en je in veiligheid te brengen. Maar als je al veilig bent, is dat niet nodig.
Het kan ook zijn dat je lichaam zich voorbereidt op de geboorte: je moet misschien overgeven of naar de wc gaan, en denkt: “Oh nee, ik hoop niet dat ik buikgriep krijg, want ik heb diarree.” Het kan zijn dat je lichaam zo reageert op de voorweeën. Dat betekent niet dat je meteen gaat bevallen of dat je verkeerd hebt gegeten.
Het enige wat je kunt doen, is lief voor jezelf zijn, afwachten en je brein een beetje afleiden. Dat is heel belangrijk. Vaak komen voorweeën of latente sensaties ‘s avonds of ‘s nachts, als je in bed ligt. Je slaapt al niet meer zo comfortabel, misschien lig je al niet lekker. En dan komt dat gevoel erbij. Superfrustrerend, maar realiseer je dat echt.
Je hoeft niet veel te doen. Al die gekke gedachten die je hebt, die scenario’s die je bedenkt (ik deed dat ook altijd), zijn heel normaal. Het is een signaal van je brein dat je geruststelling zoekt, dat je veilig bent. Zeg tegen jezelf: “Ik ben veilig. Alles is oké.”
Als je twijfelt, doe dan even een check bij jezelf: voel ik me oke? En zeg dan tegen jezelf:
“Ik ben veilig. Dank je wel voor deze waarschuwing. Ik ben veilig. Ik kan zo doorgaan.”
Dat is een mooie manier om jezelf te checken tijdens het geboortegeven. En als er iets gebeurt wat je niet had verwacht, vraag jezelf af:
- Hoe voel ik me daarbij?
- Hoe moet ik hiermee omgaan?
- Moet ik er iets mee?
- Hoeveel aandacht mag dit nu krijgen?
En zeg dan ook tegen jezelf:
“Dank je wel.”
Ik deed dat zelf ook toen ik uiteindelijk 2,5 week na mijn nacht met voorweeën ons derde kindje geboorte gaf. Ik was enorm aan het gillen, heel hoog gillen. Ik had dit alleen maar gezien bij geboortes waarbij iets niet goed ging of waarbij de moeder in paniek was. Ik checkte bij mezelf; ik voelde heel duidelijk dat ik niet in paniek was, maar wel dat er iets anders was dan normaal, waardoor ik dit gillen deed. Het gillen voelde als het enige wat ik kon doen. Balen, vooral omdat ik, zoals ik van de meditaties weet en een hypnobirthing-ervaring had voorbereid, niet verwachtte dat ik zo zou reageren.
Ik kon er niet lang bij stil staan, want daar kwam weer een volgende sensatie, en ik gilde opnieuw. Toen ik na de sensatie weer incheckte, dacht ik: oké, er voelt iets anders dan normaal tijdens het bevallen. Moet ik hier iets mee? Nee, het is oké zo door te gaan. Dus dat deed ik, en al gillend baarde ik korte tijd later onze dochter, die als sterrenkijker werd geboren. Dat gaf voor mij een goede verklaring voor het anders voelen en gillen.
En weet je wat bijzonder is? Ik had me ergens voorbereid op een andere geboortebeleving, en tegelijkertijd had ik het gevoel dat de bevalling precies verlopen was zoals ik me had voorgesteld en voorbereid. Ik geloof heel sterk dat de voorbereiding op de bevalling niet zit in de uiteindelijke informatie die we als verloskundigen in je bevallingsverslag kunnen noteren, maar vooral in de hoeveelheid regie die je voelt in je eigen kunnen, in combinatie met het durven nemen van volledig eigenaarschap.
Hier alvast enkele praktische tips om zo mee te beginnen. En dat is, denk ik, ook het allerbelangrijkste: dat je gewoon weet dat dit heel normaal is. Die onzekerheid, die twijfel, dat hoort bij deze fase. Want je weet het gewoon niet. Dat hoort zo in deze fase. Je hoeft het nog niet te weten. Laat dat dus maar gewoon zo zijn.
Stel je nu eens voor dat het wel de latente fase was. Zo noemen we dat als verloskundigen. Het is een beetje de fase van de eerste onregelmatige weeën, die uiteindelijk het begin van de bevalling markeren. Wat gebeurt er nu echt fysiek in je lijf wanneer het inderdaad de latente fase is? Dan zie je dat de baarmoederhals zich begint te verstrijken. De tuit van de baarmoederhals wordt platter en gaat over in een platte schijf. Bij een eerste bevalling begint daarna pas de ontsluiting. Heb je al eerder een kindje vaginaal gebaard, dan kan de verstrijking en ontsluiting gelijktijdig plaatsvinden. Deze eerste fase van de baring duurt tot ongeveer 5 cm ontsluiting en wordt gekenmerkt door sensaties die elke 5 minuten terugkeren en ongeveer 45 seconden duren.
Wanneer je richting de actieve ontsluitingsfase gaat, worden de sensaties steeds regelmatiger en langer van duur.
Wacht dus rustig af tot de actieve ontsluitingsfase voordat je jezelf actief aan het bevallen verklaart.
Uiteraard zijn alle namen en situaties in deze blog aangepast om de privacy van mijn cliënten te beschermen. En deze blog vervangt op geen enkele manier het advies van je eigen zorgverleners.
Ik ben Marijke Schuringa, vroedvrouw (NP) met meer dan 12 jaar ervaring, voornamelijk met thuisbevallingen in mijn eigen verloskundigenpraktijk. Daarnaast ben ik eclectisch coach voor vrouwen die zich voorbereiden op het moederschap en moeder zijn. Ik bied mijn diensten online aan via de Zielsgeboorte Academy, de zwangerschapscursus waarmee jij je voorbereidt op een natuurlijke geboorte met regie en eigenaarschap. Ook heb ik een podcast waarin ik wekelijks inspirerende verhalen deel van vrouwen over hun geboorte-ervaring, en waarin ik zelf stof tot nadenken aanbied over natuurlijk geboorte geven en alles wat hierop van invloed is.
