Geschreven door huisexpert relaxatietherapeut en perinataal counselor Inge Van Gorp
Matrescentie is de fysieke, emotionele, hormonale en sociale overgang naar het moederschap. Het is een overgangsperiode die te vergelijken is met je puberteit: je hormonen gaan crazy, je huid en je haren doen raar en je ontwikkelt een nieuwe relatie met je lichaam dat zijn eigen wil lijkt te hebben.
Het verschil met de puberteit is dat iedereen begrijpt dat je in je jonge jaren wat gek doet. Maar tijdens de zwangerschap en in je kraamtijd wordt er eerder verwacht dat je gelukkig bent (dit terwijl je de controle verliest over hoe je eruitziet en hoe je je voelt). En daar knelt het schoentje wel eens.
Help, mijn hormonen
Vrouwen worden tijdens de zwangerschap blootgesteld aan een stortvloed aan hormonen. Deze veranderingen zijn ingrijpend en duren lang. Zelfs tot twee jaar na de zwangerschap, en wellicht langer, zijn ze nog zichtbaar.
Nadat je net een kind op de wereld hebt gezet, daalt je hormoonspiegel weer. De meeste hormonen komen namelijk uit de moederkoek en die is na de geboorte ook uit je lichaam verdwenen. Doordat de hormoonspiegels dalen, worden er opnieuw veranderingen in je brein gestimuleerd. Dit kan een periode zijn waarin je op een roze wolk leeft, maar ook kan je door die enorme hoeveelheid aan breinveranderingen te maken krijgen met donkerdere kleuren van wolken, al dan niet met een postnatale depressie als gevolg.
In mijn dagelijkse praktijk met mama’s merk ik, hoewel elk gezin haar eigen unieke verhaal vertelt, dat er toch grote lijnen uit te filteren zijn, zoals:
- Ambivalentie: het is een gevoel dat vaak naar voren geschoven wordt waarbij de ervaring van het moederschap niet goed noch slecht is. Het is beiden: zowel goed als slecht. En dat is oké.
- Fantasie versus realiteit: je fantasie over zwangerschap en moederschap ontstaat uit eigen observaties van je moeder, tantes, vrienden en familie in je omgeving en cultuur. Fantasieën kunnen soms zo sterk aanwezig zijn waardoor de confrontatie met de realiteit als teleurstellend ervaren wordt, zeker wanneer die niet matcht met je droombeeld.
- Schuld, schaamte en “de goed genoeg moeder”: er is zoiets als een ideale moeder in je hoofd. Veel vrouwen denken dat “goed genoeg” (een uitdrukking die bedacht is door de kinderarts en psychoanalyticus Donald Winnicott) niet aanvaardbaar is, omdat het klinkt als genoegen nemen. Streven naar perfectie zorgt dan weer voor gevoelens van schaamte en schuld.
- Over de generaties heen: je moederlijke identiteit is gebaseerd op de stijl van je moeder en die van haar op die van haar moeder. Of je je kind nu opvoedt naar het voorbeeld van je moeder, of je je nu een andere moederstijl eigen maakt: moederen geeft je een mooie kans om het over te doen (zelfs wanneer er pijnlijke herinneringen zijn aan de eigen kindertijd). In zekere zin kan je je eigen kindertijd opnieuw beleven tijdens het ouderschap, herhalen wat goed was en ondertussen proberen te verbeteren wat jij gelooft dat je beter kan.
- Concurrentie: je familie, je vrienden, zelfs je partner, zullen strijden om je aandacht met je baby. Zelf zal je de strijd aangaan met de tijd, energie en middelen die je gewend bent te investeren in je eigen eten, vrije tijd, beweging, kleding, seksualiteit, financiën en werk. Je zal een verschuiving meemaken in je rol en relatie met al deze mensen, plaatsen en met jezelf.
Waarom verandert dat moederbrein zo sterk?
Eigenlijk is daar nog meer onderzoek naar nodig. Maar als je kijkt naar hoe on-af een mensenbaby geboren wordt, kan je daar wel over reflecteren. Baby’s kunnen direct na de geboorte weinig meer dan ademen, huilen en drinken aan de moederborst. Het moederbrein zit achteraan in je hersenen in het limbisch systeem waar nog meer verbindingen gaan ontstaan tijdens je zwangerschap. Het moederbrein is nodig om bij jou, als mama, een transformatie op gang te brengen, zodat je dankzij deze toename aan hersenverbindingen des te meer kan inspelen op de behoeften van je kind. Hierdoor ontstaat intuïtief moedergedrag en ga je je kwetsbare kindje beschermen tegen de gevaren van buitenaf.
Een moeder heeft haar handen vol aan het interpreteren van cryptisch babygedrag
Naarmate de kraamtijd vordert, meestal vanaf een week of drie, word je als mama uitgedaagd. Je moet zien te achterhalen wat de behoeften van je baby zijn. Heeft ze pijn? Heeft hij een vuile luier? Heeft hij honger? Is het te warm? Krampjes misschien? Voelt hij zich eenzaam? Een moeder heeft haar handen vol aan het interpreteren van cryptisch babygedrag. Dit vraagt immers veel van je empathie.
Empathie is het vermogen om je in de gevoelens, gedachten en behoeften van een andere te kunnen verplaatsten. En dat wordt dus mede mogelijk gemaakt door het effect dat je zwangerschapshormonen hebben op je hersenen. Om het moederbrein optimaal te laten uitgroeien, moet een mama gekoesterd en verzorgd worden. En is het nodig dat de juiste omstandigheden hiervoor gecreëerd worden waarbij een steunende omgeving, een sociaal netwerk onmisbaar zijn. Dit is nodig opdat je je als mama veilig kan voelen en zodoende je kindje in vertrouwen kan verzorgen.
Inge Van Gorp is opgeleid als kinesitherapeut met specialisatie in de perinatale en pediatrische periode. Na haar studies werkte ze een twaalftal jaren met baby’s en kinderen met een motorische en/of mentale beperking. Door zelf zwanger te zijn en moeder te worden, ondervond Inge dat deze periode niet zo gemakkelijk is als ze vaak wordt voorgesteld. Deze intens emotionele tijd liet een diepe indruk op haar na waardoor Inge besloot om vroedkunde te studeren. En zo startte ze haar eigen praktijk Blauwemaan op.
