Geschreven door expert psycholoog en integratief psychotherapeut Evelien Dauw
Zelfzorg is een hippe term. Stiekem weten we allemaal wel wat ermee bedoeld wordt. Maar doen we dit eigenlijk wel? En doen we dit voldoende? Iedereen weet dat zelfzorg de basis is van een gezonde geest in een gezond lichaam, maar tegelijkertijd is het de grootste uitdaging van deze tijd, vanwege onszelf en wat we van onszelf verwachten maar ook vanwege de maatschappij waarin we leven, met alle bijbehorende verwachtingen en regels van dien. De slagzin ‘druk-druk-druk’ lijkt veel vrouwen een gevoel van zelfwaarde en bestaansrecht te geven, maar ondertussen rennen we onszelf vaak voorbij.
De komst van een baby brengt niet alleen hoop voor de toekomst, maar betekent voor vele ouders ook een uitdaging. Voor een minderheid van de vrouwen en hun partner overschaduwen mentale gezondheidsproblemen deze periode. Er rust jammer genoeg nog steeds een taboe rond dit topic.
Zwangerschapshormonen kunnen je een niet-happy-gevoel geven. Doordat je hormoonbalans anders is, voel jij je ook anders. En dan is er nog het grote onbekende: kan ik de bevalling wel aan, zal ik wel een goede moeder zijn, kunnen wij deze veranderingen in onze relatie wel aan en is er nu geen weg meer terug? Al die vragen kunnen door je hoofd spoken, je onzeker maken en een verdrietig gevoel geven.
Zelfzorg en zelfreflectie
Ook als een zwangerschap volgt op een (jaren-) lange periode van vruchtbaarheidsbehandelingen, is het heel normaal dat de roze wolk (eventjes) uitblijft, dat het je niet onmiddellijk lukt om de jaren van behandeling en onzekerheid achter je te laten. Ouders zijn met ‘terugwerkende kracht’ nogal eens onder de indruk van wat zij allemaal hebben meegemaakt en hebben tijd nodig om het verleden een plaats te geven. Bovendien hebben vrouwen vaak last van hormoonveranderingen. Zij moeten als het ware zichzelf weer terugvinden en leren kennen, zowel lichamelijk als psychisch, na jarenlange hormoonbehandelingen. Deze dubbele gevoelens zijn oké en verdienen bestaansrecht.
Zelfzorg gaat over jezelf afremmen en jezelf uitnodigen tot vertraging en zelfreflectie. Het gaat over op afstand leren kijken naar wat er gebeurt: leef ik of word ik geleefd? Wat gebeurt er in mijn hoofd? In mijn lichaam? Welke signalen zenden ze uit? Luister ik naar die signalen of negeer ik ze? Minder doen, en meer zijn, ‘neen’ zeggen, voor jezelf durven kiezen (ook tegen andermans verwachtingen of wensen in), je eigen grenzen bewaken en hulp vragen indien nodig, zijn belangrijke pijlers als het gaat om zelfzorg.
Zwanger zijn tijdens corona
Vrouwen beleven hun zwangerschap anders in tijden van corona. Sommige dromen en verwachtingen worden doorprikt en bepaalde noden en verlangens worden niet ingevuld. Echo’s ontbreken, vrienden en familie zien je buik niet groeien en één vraag blijft maar omhoog komen: op welke wereld zet je het kindje?
Bekijk niet te vaak het nieuws of lees niet te vaak de krant. Probeer vooral overdag in te zetten op zoeken naar informatie want blootstelling aan blauw licht in de avond en te veel nieuwe prikkels kunnen je nachtrust ondermijnen. Naast digitale informatie kan je je richten tot je zorgverleners voor degelijk advies.
Er zijn ook veel voordelen aan zwanger zijn tijdens corona, zoals extra vroeg cocoonen en het bewuster beleven van je zwangerschap. Tracht je vooral te focussen op deze zaken!
Handvaten voor mama
1. Bereid je voor waar het kan, maar laat vooral los
Sommige aanstaande mama’s hebben nood aan houvast en kopen massa’s boeken over zwangerschap en ouderschap, volgen zwangerschapscursussen en gaan naar allerlei infosessies om hen voor te bereiden op de bevalling en het ouderschap. Als jou dit helpt om op een beheerste en ontspannen wijze je zwangerschap te beleven, is dat oké. Voelt het echter ongezond aan en komt het vanuit een drang om de situatie te controleren? Dan is het tijd om op de rem te gaan staan.
“Zwanger zijn, en een bevalling des te meer, kan je niet controleren. Er bestaat geen handleiding voor en er zijn geen regels of richtlijnen die je de garantie kunnen geven dat alles vlekkeloos zal verlopen.”
Psycholoog Evelien
Dit zijn momenten waarin je moet leren loslaten, moet leren vertrouwen op jezelf, je lichaam, je ongeboren kindje en op de gezondheidswerkers die je begeleiden tijdens het proces.
Hoewel het onmogelijk is je voor te bereiden op een bevalling of op het ouderschap, kan enige voorbereiding wel bijdragen tot het voorkomen van stress na de bevalling. Zoek naar volledige en correcte informatie, zodat niet alleen de vreugdevolle maar ook de minder roze aspecten van een zwangerschap, bevalling en het ouderschap worden belicht; dit vanuit de visie dat een realistische beeldvorming bijdraagt aan preventie. Wees kritisch en informeer je via degelijke websites. Zoek naar waardevolle en onderbouwde literatuur. Wanneer je goed voorbereid bent op de veelomvattende veranderingen in deze levensfase, vergroot dit jouw veerkracht.
2. Me-time
Maak tijd vrij voor jezelf. Hoe je dat invult, is heel erg persoonlijk. Iedereen zoekt naar een eigen manier om de gedachten te verzetten of helemaal los te laten. Voor sommige mensen is dat een wandeling in de natuur, voor anderen languit in de zetel liggen om even weer tot rust te komen. Een zwangerschapsmassage of andere vormen van relaxatietherapie en zwangerschapsyoga kunnen je ook helpen om even te ontspannen.
3. Voel je vooral niet schuldig
Het hart van aanstaande mama’s en papa’s draait vaak overuren, maar het hoofd ook. We denken meestal teveel na. Hoort het wel dat ik een hele dag in mijn pyjama rond loop terwijl ik me eigenlijk wel oké voel? Of is het niet vreemd dat ik aan mijn partner vraag om te stofzuigen terwijl ook hij wel nood heeft aan wat ontspanning? Het zijn die angst- en schuldgevoelens die ervoor zorgen dat we vaak niet naar onze eigen doelen leven. En dat we het gevoel hebben dat we onszelf voorbij lopen. Door goed voor jezelf te zorgen zorg je indirect ook voor je kleine baby. Voel je dus vooral niet schuldig als je als aanstaande ouder eens aan je eigen welzijn en prioriteiten denkt.
4. Maak tijd voor jullie twee
Nu kan je nog met je partner op pad zonder dat je een oppas nodig hebt of achter een kinderwagen loopt. Plan een weekendje weg, ga samen de bossen in, doet iets leuks en geniet ervan!
5. Beleef je zwangerschap bewust.
Maak tijd voor je zwangerschap. Koop een eerste setje kleding, een knuffel, laat je buik bellypainten, maak maandelijks een buikfoto van voor- en zijkant, koop een zwangerschapsdagboek waarin je alle mooie momenten bewaart voor later, etc.
6. Luister naar je lichaam
In de alledaagse drukte is het lastig om je lichaam goed te voelen, laat staan om in contact te zijn met een groeiende baby. Vertrouw op je lichaam en op het feit dat het je zal aangeven wat het nodig heeft. Luister naar het fluisteren van je lichaam, zodat het niet hoeft te schreeuwen. Ga bewust in contact met je lichaam door eventjes tijd vrij te maken voor een relaxatieoefening, voor mindfulness. Zorg voor aarding door in de tuin te werken, op je blote voeten te lopen, etc. Op die manier leef je eventjes niet meer uitsluitend in je hoofd.
7. Een dagelijkse dosis groen
Elke dag een half uurtje rustig wandelen of fietsen is voldoende om positieve effecten op je lichaam te bekomen.
“De natuur houdt je gezond en het is bovendien een van de beste manieren om te herstellen van dagelijkse stress.”
Psycholoog Evelien
Opgebouwde spanningen en stress kunnen op die manier afgebroken worden, wat je lichaam en hoofd de kans geeft om tot rust te komen. Daarnaast zorgt de bilaterale stimulatie door het wandelen automatisch voor verwerking van wat er bij je leeft. Als het niet lukt om naar buiten te gaan, kan je ook binnen aan lichaamsbeweging doen. Dat is beter dan niet bewegen. Zet je raam regelmatig open, laat de frisse lucht binnen en ga even in het zonnetje zitten.
8. Laat anderen een handje helpen
Geef het werk uit handen vanaf het moment dat je je fysiek iets minder begint te voelen. Zeker met een (of meerdere) kind(eren) thuis is het huishouden geen lachertje. Bedenk hoe mensen in je omgeving iets kunnen overnemen: oppas voor de oudere kinderen, boodschappen doen, koken, poetsen, etc. Mensen vinden het fijn om met een concrete taak een handje te helpen.
9. Praat erover
Heb jij het gevoel dat je niet voldoet aan het ideale gelukkige zwangerschapsplaatje? Schrik je van je eigen gedachten of ben je bang dat mensen je als ‘ondankbaar’ zien omdat je niet geniet van je zwangerschap? Het praten lucht vaak al op. Praat erover met je partner, je familie, je vrienden of een psycholoog. Sneller professionele hulp inschakelen, vóór je op een echt breekpunt komt: ook dat is een belangrijke vorm van zelfzorg. Je zal ook merken dat je niet de enige bent die zoekende is tijdens de zwangerschap. Liever anoniem? Dan kan ook op een forum. Ben je niet zo’n prater? Je kan je gevoelens en emoties ook van je af schrijven (of tekenen) in een zwangerschapsdagboek.
Evelien Dauw is psycholoog en integratief psychotherapeut bij Kinderpraat. Vanuit een integratieve benadering, waarbij Evelien een breed aanbod aan methodieken en kaders hanteert, tracht ze aan de slag te gaan met de specifieke hulpvraag en behoefte van haar cliënt. Haar werkwijze is transparant, ‘op maat’ en in overleg, vanuit een integere en betrokken benadering.
