Fopspenen (tutjes voor de Vlamingen), veel ouders hebben er een haat-liefde verhouding mee: het is een geweldige tool als troost voor je baby, maar wanneer je tijdens de nacht meerdere keren moet opstaan om het fopspeentje terug te geven aan je baby’tje, word je er misschien ineens al wat minder enthousiast over. Ik vertel je er graag wat meer over.
Het nut van fospenen
Een pasgeboren baby heeft van nature een sterke zuigreflex. Deze zuigreflex heeft een heel kalmerend effect op de baby. Naast dit kalmerend effect, kan een fopspeen ook voordelig zijn voor baby’s met reflux, gezien het zuigen de speekselproductie verhoogt, die op zijn beurt het maagzuur kan neutraliseren en de pijn kan verlichten. Verschillende studies wijzen ook aan dat het gebruik van een speentje bij het inslapen het risico op wiegendood kan verlagen tijdens de eerste maanden na de geboorte. Er zijn dus zeker en vast heel wat voordelen verbonden aan het gebruiken van een fopspeen.
Vanaf wanneer kan ik een fopspeen gebruiken?
Indien je borstvoeding zou willen geven aan je baby, wordt aangeraden van die eerst goed op gang te laten komen vooraleer je een fopspeen introduceert aan je baby. Gemiddeld duurt dit minstens zo’n 2 à 3 weken. Geef je flesvoeding? Dan kan je eigenlijk meteen starten met het aanbieden van een fopspeen. Let er echter wel op dat je geen voedingsmomenten overslaat door een speentje aan te bieden in plaats van een voeding.
Tip: je kan je baby aanmoedigen om zijn speentje goed in zijn mondje te houden, door het af en toe een klein beetje uit zijn mondje te trekken. Je zal merken dat je baby harder zal zuigen om het speentje ‘vast te houden’, en zo zal hij steviger leren zuigen op het speentje.
Vanaf wanneer kan een fopspeen een ‘probleem’ gaan worden?
Vanaf een bepaald moment kan het speentje een zeer sterke slaapassociatie gaan vormen. Meestal zien we dit rond 4 maanden gebeuren. Dit houdt in dat je baby steeds zijn fopspeen nodig zal hebben om in slaap te vallen. Dat lijkt op zich geen probleem, maar kan het wel zijn als je weet dat baby’s van nature elke nacht meerdere keren eventjes wakker worden wanneer ze van de ene slaapcyclus naar de andere overgaan. Omdat je kleine baby motorisch zijn fopspeen nog niet zelf kan bedienen, kan het dus goed zijn dat je heel vaak zal moeten opstaan om het fopspeentje terug te gaan geven. Ik zeg een ‘probleem’, maar dat is het natuurlijk niet noodzakelijk. Als jij dat helemaal niet erg vindt, dan is daar uiteraard helemaal niets verkeerd mee. Maar weet dat je vanaf de leeftijd van 4 maanden je baby op verschillende manieren kan aanleren om zelfstandig te slapen, zonder fopspeen.
Wanneer je het fopspeentje beter niet wegneemt
Hoe ouder je baby wordt, hoe meer gehecht hij zal worden aan zijn fopspeen en hoe moeilijker het wordt om het weg te nemen. Vanaf 7 à 8 maanden is het eigenlijk niet meer nodig om het speentje weg te nemen, ook al heeft je baby hier ondertussen een slaapassociatie mee gevormd. Baby’s kunnen vanaf deze leeftijd namelijk hun fopspeen zelf leren bedienen. We noemen dit find & replace: je leert je baby om zelf zijn speentje te vinden en het terug in zijn mondje te steken. Probeer hiervoor eerst om de fopspeen in het handje van je baby te leggen i.p.v. het meteen in zijn mondje te steken, en breng zijn hand naar zijn mond. Lukt dit goed? Probeer het speentje dan eens op het buikje te leggen, of klopjes op te geven op de matras waar het fopspeentje ligt en moedig je baby aan om het zelf te grijpen (find) en in zijn mondje te steken (replace).
Tip: leg meerdere fopspenen in het bedje van je baby zodat hij er makkelijk steeds eentje kan vinden. Er bestaan ook knuffeldoekjes waar je een fopspeen aan kan vast maken, wat ook kan helpen om het terug te vinden. Vanaf 6 maanden kunnen deze doekjes veilig gebruikt worden. Er bestaan ook lichtgevende speentjes die het terugvinden nog makkelijker kunnen maken.
Fopspeen bij oudere peuters
Is je peuter nog twee handen op één buik met de fopspeen? Dan kan je er rond de leeftijd van 3 jaar aan denken om het speentje toch vaarwel te gaan zeggen. Dit wordt voornamelijk aangeraden omdat het gebit van je kindje zich anders sterk kan vervormen. Bereid je kindje voor op deze groter stap en werk er echt naartoe. In Vlaanderen bestaan er verschillende speentjesbomen waar het speentje in kan gehangen worden. Je kan het speentje als cadeautjes geven aan een nieuwe baby bij vrienden of familie of je kan het meegeven aan Sinterklaas, keuze genoeg! Je kan de fopspeen eventueel vervangen door een nieuw knuffeltje dat je kindje zelf mag uitkiezen. Weet wel: weg is weg. Probeer hier echt consequent in te zijn.
Samengevat:
Is je baby …
0-3 maanden? Het speentje kan een zeer goede vorm zijn van troost en kan kalmeringen bieden aan je baby. Geen nood om af te bouwen.
4-7 maanden? De fopspeen kan nu een sterke slaapassociatie vormen, maar je baby kan het speentje nog niet zelf bedienen. Dit kan dus een goed moment zijn om het speentje weg te nemen.
8-36 maanden? Moeilijk om het speentje af te bouwen gezien de emotionele hechting. Leer je baby om zelf zijn fopspeen te vinden en in zijn mondje te steken (find & replace).
+3 jaar? Zeg vaarwel tegen de fopspeen zodat de tandjes mooi kunnen groeien.
Geschreven door baby- & kinderslaapcoach Ana De Plus
Door de onderbroken nachten van haar tweeling gedurende het eerste jaar en een half startte ze met de opleiding tot Kinderslaapcoach bij een internationaal erkende opleidingsvertrekker (Baby Sleep Consultant Training). Sinds begin 2021 mag ze zichzelf “Gecertificeerd Kinderslaapcoach” noemen en helpt ze dus baby’s en kinderen tussen 0-5 jaar aan meer slaap.
