Wat als mijn kindje gepest wordt?

Geschreven door huisexpert kinderpsychologe Jasmijn Malfliet

Hé, pesten is niet oké

Naar aanleiding van de Vlaamse Week tegen pesten willen ook wij meer aandacht geven aan oplossingen om pesten te stoppen. 1 op de 6 kinderen en jongeren in Vlaanderen worden nog steeds gepest en daarom vroegen wij aan kinderpsychologe Jasmijn Malfliet wat je als ouder kan doen als je kindje gepest wordt en hoe je hier het best op reageert.

Plagen of pesten?

De grens tussen plagen en pesten, waar ligt die? Iets van iemand afpakken kan plagen zijn, maar ook pesten. We zien een situatie als plagen als we een duidelijke wisseling zien in de rol als plager. De ene keer is het de ene, de andere keer doet de ander iets wat onaardig lijkt maar eigenlijk als grapje is bedoeld. Plagen gebeurt ook af en toe, niet altijd. Plagen heeft iets onschuldig, het is niet altijd leuk maar er zit geen kwaad in.

Pesten begint ook vaak als een spelletje, maar dan eentje zonder wederzijds plezier. Het begint vaak al spelend maar het wordt pesten als de anderen merken dat jij dit niet leuk vindt en er toch mee verder gaan. Daar waar plagen in twee richtingen gebeurt is pesten iets onaangenaam van de één naar de ander. Pesten gebeurt niet één keer, maar keer op keer opnieuw.

Je hebt verschillende vormen van pesten: negeren, vervelende snaps, slaan of schoppen, niet mee mogen doen, ze luisteren niet als je iets wil vertellen, achtervolgen, roddelen, uitlachen, spullen afpakken of stuk maken, uitschelden, stomme grapjes maken, duwen, …

Pesten is niet altijd zichtbaar

Er is één ding dat ze met elkaar gemeen hebben: ze zijn er wel maar je ziet ze vaak niet. Pesten gebeurt vaak wanneer er geen duidelijk toezicht is. Dit maakt het heel wat moeilijker om het op te merken. Alvorens pesten gesignaleerd wordt is het vaak al een tijdje aan de gang. Neem signalen en opmerkingen van je kind serieus. Toon luisterbereidheid en erken de moeilijke gevoelens die je kind ervaart bij deze situaties. Hierdoor schep je een veilig klimaat, een klimaat waarin moeilijke situaties besproken kunnen worden. Heel wat kinderen die ik zie in de praktijk houden deze dingen voor zich. Ze vertelden het nog niet aan mama of papa omdat die ofwel er toch niets aan kunnen doen of het niet zullen geloven.

Waarom word ik gepest mama?

De redenen waarom iemand gepest wordt zijn vaak uiteenlopend. Er zijn aanleidingen genoeg om gepest te worden. Maar geen enkele reden is goed om iemand te pesten. Pesten is niet goed te praten.

Wanneer we “het profiel” van de pester bekijken zien we vaak dat velen onder hen vroeger zelf gepest zijn. Zelf in de rol van pester gaan staan geeft dan de minste kans om zelf gepest te worden. Ze willen graag dat andere kinderen hen leuk vinden, hebben graag aandacht of weten gewoonweg niet hoe ze op een sociale manier met anderen kunnen omgaan. Pesters hebben vaak heel wat status binnen de groep. Althans vaak lijkt dit zo, want bij anonieme groepsbevragingen zien we vaak dat meer dan de helft van de kinderen bang zijn van de pester(s). De aanwezige omstanders, de andere kinderen die het zien maar niets doen, zijn vaak zelf bang om gepest te worden.

“Vaak hoor ik kinderen zeggen: ik wil wel helpen en reageren, maar ik durf niet want dan lachen ze misschien ook met mij.”

Kinderpsychologe Jasmijn Malfliet

Pesten aanpakken

De rol van de groepsdynamiek in de aanpak van pesten is van cruciaal belang. Vaak hoor ik dat leerlingen die het moeilijk hebben, de kans krijgen om binnen te blijven tijdens de lange pauze om zo moeilijkheden te voorkomen. Dit is niet zo’n goed idee. Het versterkt de ongelijkheid, de sterke positie van de pester(s) en het zwakke gevoel van de gepeste leerling. Het voorzien van een veilige plek, een plek waar de pester niet is, is dan wel weer belangrijk. Het omgaan met pesten vergt ook op schoolniveau de juiste aanpak. Een juiste aanpak is een aanpak die werkt voor elk kind. In dit opzicht is een algemene schoolbrede aanpak vaak onvoldoende. Het gepeste kind kan er zich onvoldoende in vinden en/of voelt zich niet veilig genoeg om van het beleid gebruik te maken. Het is bovendien belangrijk om ook de groepsdynamieken mee onder de loep te nemen.

Het gevolg van pesten

De gevolgen van pestgedrag zijn niet min. Een groot aandeel van de kinderen die gepest werd in de lagere school kampt met donkere gedachten en moeilijke gevoelens in de puberteit. Vroege signalering en ondersteuning is belangrijk.

Hoe kan mijn kind het beste omgaan met pestgedrag?

Een assertieve houding, een positieve mindset, een stevige dosis zelfvertrouwen en sterke sociale vaardigheden zijn nodig om voor onszelf op te komen. Een kind die zich minder sterk en minder graag gezien voelt, zal zich vaak minder assertief durven opstellen. Een kind wil gewaardeerd worden door de andere kinderen om zich heen. De angst om iets verkeerd te zeggen of doen neemt het vaak over op moeilijke momenten. Dus reageren ze maar niet. Door deze passieve houding verzwakken we onze positie. We noemen dit “de negatieve spiraal beweging”. Wanneer dit aanwezig is start men best begeleiding door een erkend psycholoog op. Een kind met een gezonde dosis zelfvertrouwen en een krachtig zelfbeeld zal er in moeilijke situaties beter in slagen om voor zichzelf op te komen.

Wat kan ik thuis doen?

Hoe we als ouder reageren op deze situatie is uiteenlopend. De ene ouder huilt mee, de andere ouder maakt zich kwaad omdat men wil dat zoon of dochter weerwoord biedt, en nog een andere ouder ziet het als iets wat bij het leven hoort. Toch is er één ding die al deze visies met elkaar gemeen hebben: als ouder wil je dat je kind zo goed als mogelijk kan uitgroeien tot een zelfstandige en zelfzekere persoon. Een kind die zich goed voelt in zijn of haar vel slaagt er beter in om een positieve denkstijl te hanteren. Door positieve denkstijlen toe te passen kunnen we negatieve gevoelens en ergernissen verminderen.

Tips om het zelfvertrouwen van je kindje te boosten

Als we als ouder de positieve eigenschappen van het kind erkennen versterkt dit onze onderlinge relatie. Dit zorgt voor meer liefde en minder conflict. Wisten jullie dat deze aanpak ook voor kinderen die neigen tot pesten zeer belangrijk is? Misschien wel nog belangrijker! Waar is je kind goed in? Geef complimenten aan je kind waaruit je laat blijken dat hij of zij een geweldig persoon is. Laat je kind deze complimenten bijhouden of visualiseren.

Dit kan aan de hand van een complimentenboom, een vogeltje dat mooie pluimen krijgt of aan de hand van een zelfgemaakte collage. Kinderen die vaak complimenten krijgen zijn vaak meer tevreden. Wanneer je kind geen reactie geeft op complimenten dan heeft het nog ruimte om meer complimenten te krijgen. Ontkent het deze complimenten? Geen probleem! Zo weet je wel dat het compliment aan kwam. Een kind dat zichzelf complimenteert bij dingen die het goed doet heeft een gezond niveau aan complimenten. Hoeveel complimenten dit moeten zijn is afhankelijk per kind. Het éne kind heeft voldoende aan 5 complimenten per dag, een ander kind heeft er 32 per dag nodig. Een kind met een lager zelfbeeld en zelfvertrouwen heeft vaak een grotere behoefte aan bevestiging.

Nood aan ondersteuning?

Heeft jouw kind een nare ervaring op school? Heb je het gevoel dat hij/zij niet goed in de groep ligt en niet goed weet hoe hierop te reageren? Neem dan contact op met een psycholoog zoals Jasmijn Malfliet. Haar team van Kinderpraat maakt graag tijd voor jullie vrij. Tijdens de sessies met één van haar psychologen zoomen ze in op:

• Wie ben ik?
• Hoe kijkt de ander naar mij & waarom word ik gepest?
• Hoe voel ik me hierbij?
• Wat zijn gevolgen van pesten?
• Wat kan ik er aan doen?

---