Hou je vagina gezond tijdens je zwangerschap

In een betere wereld is dit onderwerp geen taboe meer, want de gezondheid van je vagina is echt superbelangrijk. En zeker tijdens je zwangerschap krijgt dit aspect een nog diepere betekenis.

Wat is ‘vaginale flora’?

De vaginale flora omvat de miljarden bacteriën en andere micro-organismen die zich in en op je vagina bevinden, ook wel bekend als het vaginaal microbioom. Vergelijkbaar met darmen, heeft de vagina goede, neutrale en potentieel ziekmakende bacteriën. Een gezonde vagina bestaat voor ongeveer 95% uit goede bacteriën, voornamelijk de ‘lactobacillen’.

Hoe de vaginale flora verandert tijdens de zwangerschap

Het is opmerkelijk hoe de samenstelling van de vaginale flora tijdens de zwangerschap verandert, vermoedelijk als gevolg van hormonale veranderingen. Rond de 4e, 5e maand zwangerschap neemt de diversiteit af ten voordele van de lactobacillen; waardoor de bescherming richting vaginale infecties toeneemt. Bij het naderen van de bevalling neemt deze diversiteit weer toe, waardoor de vaginale flora weer meer lijkt op deze van een niet-zwangere vrouw.

Hoe beschermen lactobacillen ons tegen vaginale infecties?

Lactobacillen produceren stoffen zoals melkzuur en waterstofperoxide. Deze stoffen zorgen ervoor dat je vagina een eerder zuur milieu heeft, met een pH-waarde van rond de 4,5; hierdoor krijgen gisten, schimmels en slechte bacteriën geen kans. Dit resulteert in een goede balans, die je kan beschermen tegen allerlei vaginale infecties.

80% van de vrouwen heeft wel eens last gehad van vaginale klachten, en 2 op de 3 vrouwen heeft al een schimmelinfectie ervaren,

Expert Tinneke

Vaak wordt gedacht aan seksueel overdraagbare aandoeningen, maar verstoringen van het microbiële evenwicht kunnen leiden tot een vaginale infectie (vaginose), Verstoorders zijn onder andere Gardnerella, Mycoplasma, Campylobacter, Trichomonas vaginalis, en minder vaak voorkomend herpes en gonorroe.

Wat kan je microbioom uit balans brengen?

• Seks kan de balans van het vaginale microbioom verstoren, vooral als er een verandering is in de pH-waarde of als schadelijke bacteriën worden geïntroduceerd.
• Hormonale schommelingen zoals tijdens een zwangerschap, menstruatie of overgang.
• Een overmatige consumptie van suiker kan de groei van schadelijke bacteriën in de vagina bevorderen.
• Strakke kleding kan de luchtcirculatie beperken en de vochtigheid verhogen, waardoor een omgeving ontstaat die gunstig is voor ongewenste bacteriën.
• Geparfumeerde producten kunnen irritatie en verstoring van de vaginale flora (goede bacteriën) veroorzaken.
• Antibiotica kunnen zowel schadelijke als nuttige bacteriën in het lichaam doden, waardoor de darmflora verstoord kan raken, wat bijgevolg het risico op terugkerende infecties verhoogt.
• Anticonceptie, stimulatie van de eierstokken, aandoeningen zoals PCOS en endometriose kunnen een nadelig effect hebben op het vaginale microbioom.
• De darmflora heeft een invloed op de vaginale gezondheid vanwege de verplaatsing van bacteriën via de ‘slijmvliesroute’.

Wat is ‘de slijmvlies route’?

In ons lichaam zijn er verschillende slijmvliezen, dunne en vochtige bekledingen die diverse delen van ons lichaam bedekken. Twee belangrijke slijmvliezen bevinden zich in de darmen en de vagina.

Bacteriën migreren vanuit de darmen naar de vagina en in een gezonde situatie vullen ze de nodige lactobacillen aan, maar in een ongezonde situatie kunnen dit ook potentieel ziekmakende bacteriën zijn die de vaginale flora verstoren en mogelijk vaginale infecties veroorzaken of verergeren.

Dus, de slijmvliesroute is eigenlijk de manier waarop micro-organismen vanuit de darmen via de slijmvliezen naar de vagina kunnen bewegen, en dit kan de vaginale gezondheid beïnvloeden. Het handhaven van een gezonde darmflora, vaginale flora en zuurtegraad is belangrijk om dit soort verstoringen te voorkomen.

Expert Tinneke

Een vicieuze cirkel na antibiotica

Dáárom dat vaginale infecties vaak herhaaldelijk terugkeren; wanneer de oorzaak ervan in de vorm van schimmels of bacteriën zich in de darmen bevindt, en deze wordt aangepakt met antibiotica zien we vaak verbetering gevolgd door een nieuwe infectie: omdat het darmmicrobioom na deze kuur geen gezond evenwicht heeft kunnen vinden, net zomin als de vaginale flora en zuurtegraad.

In een ideale wereld zou deze medicatie enkel en alleen de foute schimmel of bacterie aanpakken, maar helaas is dit bijna nooit het geval. Antibiotica brengen meestal schade toe aan zowel de gewenste als de ongewenste micro-organismen, en het kan tot een jaar duren vooraleer de darmflora terug min of meer hersteld is van een antibioticakuur. Wanneer de bacteriën die nodig zijn voor de immuniteit ook verminderd aanwezig zijn, wordt de kans op een herhaling van infectie groter.

Zó kan je in een vicieuze cirkel terechtkomen die je gezondheid niet ten goede komt.

Waarom is een gezonde vaginale flora tijdens de zwangerschap zo belangrijk?

Er zijn een aantal belangrijke redenen om aandacht te geven aan je vaginale gezondheid: zo is het erg belangrijk voor de ontwikkeling van je baby dat je de juiste bacteriën meegeeft tijdens de geboorte; de lactobacillen waarmee je baby tijdens een natuurlijke vaginale bevalling mee in contact komt zijn te beschouwen als een ‘primer’, nodig voor de goede aanhechting van de andere bacteriën.

Daarnaast worden zwangere vrouwen sinds de jaren ‘90 systematisch gescreend op de aanwezigheid van ‘GBS’ bacteriën (groep B-streptococcus bacteriën); dit gebeurt in week 35-37, via een vaginale ‘swab’. Minstens 1 op de 5 vrouwen test positief op deze test, waarna het protocol is dat er antibiotica wordt gegeven, oraal of via een baxter;  net vóór of tijdens de bevalling/geboorte. In een vagina met een gezonde microbiële samenstelling met een correcte zuurtegraad kunnen GBS-bacteriën niet overleven.

Een gezonde vaginale flora is van onschatbare waarde, vooral tijdens de zwangerschap, om risico’s op complicaties te verminderen. Het is cruciaal om bewust te zijn van factoren die dit evenwicht kunnen verstoren en op tijd professionele hulp in te schakelen bij vermoedelijke infecties.

Geschreven door Tinneke Matterne, orthomoleculair darmtherapeut en kindertherapeute

---