Eerste hulp bij baby’s en kinderen: van koorts tot blauwe plek

Een schaafwonde, een buil of een zonnesteek… onze kinderen worden letterlijk groot met vallen en opstaan. En dat mag, want kinderen mogen echt wel kind zijn.

Maar wat doe je nu als…

• jouw kleine avonturier uit de zetel vliegt omdat hij dacht dat het een springkasteel was en zijn hoofd stevig de grond raakte?
• je kleine keukenchef zich snijdt in zijn vinger?
• je pasgeboren baby koorts maakt?

Wanneer is een kusje van mama of papa voldoende en wanneer bel je toch best eens naar de (huis)arts? Lees het antwoord op deze vragen in onderstaande blog!

Wat doe ik als mijn kindje valt?

Een bult, een blauwe plek of toch misschien een hersenschudding?

Voldoende bewegen is heel belangrijk voor de motorische ontwikkeling van een kind. Lopen, springen, huppelen… en af en toe hoort daar ook eens een val bij. Na een val kan jouw kindje hevig beginnen huilen. Dit is al een geruststellend teken, want hij is goed bij bewustzijn. Troost jouw kindje met veel knuffels en een kusje. Meestal is het ergste dan gelukkig al voorbij. Kijk even waar jouw kindje zich gekwetst zou hebben. Na een val kan er een blauwe plek of een bult ontstaan daar waar hij zich pijn heeft gedaan. Onmiddellijk koelen met een koud element (cold pack, zak met ijsblokjes,…) gedurende 10 minuten kan verlichting geven op deze pijnlijke plaats. Koel nooit rechtstreeks op de huid. Steek het koud element in een washandje of draai het in een doek. Hou je kindje de eerste 24 uur extra in het oog.

Hoe zou je als ouder een hersenschudding kunnen herkennen?

Viel jouw kind van een hoogte? Twijfel dan niet om even een dokter te raadplegen voor extra advies. Het zou best kunnen dat jouw kleintje een hersenschudding overhoudt aan zijn hoge val.

• je kindje kan kort het bewustzijn verloren zijn. Dit wil zeggen dat hij tijdelijk niet reageert op prikkels (hij reageert niet op aanrakingen of als je tegen hem praat bijvoorbeeld);
  • je kindje is na de val heel verward en angstig. Hij stelt steeds dezelfde vragen omdat hij vaak niet meer weet wat er vlak voor de val en na de val gebeurd is (geheugenverlies);
  • je kindje kan dagen tot weken hoofdpijn hebben na de val;
  • misselijkheid, braken;
  • ook nekpijn en draaierigheid kan wijzen op een hersenschudding;
  • je kindje kan weinig prikkels verdragen en wil liefst in een rustige, donkere kamer liggen.

Is je kindje nog bij bewustzijn maar merk je één van bovenstaande symptomen op? Of maak je je best wel zorgen na zijn val? Contacteer dan gerust je (huis)arts.

Eerste hulp bij hersenschudding

De beeldschermen en de actieve spelletjes zullen even geruild moeten worden voor een rustige, donkere kamer. Dat lief kinderhoofdje heeft nu echt wel rust nodig… Pijnstilling zoals paracetamol kan verlichting geven bij hoofdpijn. En natuurlijk de vele kusjes en de knuffels horen ook bij de nazorg! Tijdens de nacht adviseert de dokter vaak om je kindje tijdens de eerste nachten te wekken (liefst om de twee uur) en hem een eenvoudige vraag te stellen zoals ‘hoe heet je’? De bedoeling is dat hij hier correct op kan antwoorden natuurlijk… 😉

Is je kindje bewusteloos na de val? Of merk je dat hij heel suf of slaperig is? Bel dan onmiddellijk 112. Een check-up van een medisch team kan nooit kwaad bij een kind!

Wat doe ik bij snijwonden en schaafwonden?

Tegenwoordig zie je ze overal: die leuke, kleurrijke kinderstepjes voor elke leeftijd. Heerlijk toch, naar school gaan met de step. Maar af en toe gaat de step tegen de grond… en de bestuurder ook. Gelukkig zijn de meeste wonden niet zo ernstig en zijn ze snel genezen met een plakkertje van Elsa of van Paw Patrol. Toch wat verzorging nodig? Dan geldt de regel: eerst water en de rest komt later.

Schaafwonde

Een schaafwonde spoel je best uit onder stromend kraantjeswater. Kraantjeswater is namelijk een prima reinigingsmiddel! Als de wonde bevuild is met aarde, zand of steentjes mag je de wonde goed wassen met een zuiver washandje en wat zeep. Zo was je gemakkelijk het vuil uit de wonde. Weet dat dit vaak niet zonder een traantje verloopt. Het kan best wel pijn doen hoor. Maar het is echt wel belangrijk dat het vuil uit de wonde gewassen wordt om ontstekingen te voorkomen. In de huisapotheek heb je best een flesje ontsmettingsmiddel staan en wat steriel verpakte kompressen. Breng wat ontsmettingsmiddel aan op een kompres en ontsmet de wonde. Een kleine schaafwonde kan je insmeren met vaseline en moet je niet afdekken. Doe dit enkele dagen. Vaseline houdt de wonde vochtig wat de wondgenezing bevordert. Een snel, droog korstje is dus niet altijd het beste! Wanneer er veel wrijving is met kledij kan je de wonde wel afplakken met een plakker.

Snijwonde

Heeft jouw kleine keukenhulp zich gesneden in zijn vingertje? Ook bij kleine, ondiepe snijwonden gebruik je eerst water als reinigingsmiddel. Spoel de snijwonde ook hier weer uit onder stromend kraantjeswater. Haal een steriel kompres en wrijf de wonde even uit. Ontsmet ook hier weer even en droog de wonde goed. Nadien een plakkertje erop en regelmatig eens controleren. Een ondiepe, snijwonde geneest gelukkig heel snel. Twijfel je over de diepte van de wonde, doe zeker een telefoontje naar de (huis)arts.

Wat moet je weten over koorts?

Koorts is een heel gekend fenomeen wanneer er (kleine) kindjes in huis rondlopen. Zeker in de winterperiode als de virussen hun ronde doen, kunnen onze kindjes al wat vaker koorts hebben.

We spreken van koorts vanaf een lichaamstemperatuur van 38 graden Celsius. Koorts kan heel grillig verlopen met pieken en dalen. Meestal merken we op dat de koorts tegen de avond het hoogste is. De oorzaak van de koorts is vaak een raadsel. Het kan zo wat van alles zijn: een ontsteking, oververhitting door te warme kleertjes, doorbraak van tandjes, maar ook een emotionele oorzaak zoals de eerste schooldag of een stevige huilbui.

Koorts is niet altijd slecht. Zo zet het ons afweersysteem aan om het lichaam te herstellen. Als er sprake is van een virusje, zorgt de hogere lichaamstemperatuur ervoor dat het virusje minder lang overleefd in het lichaam. Slim toch van ons lichaam?

Expert Lisa

Geef je kleintje veel nabijheid als hij koorts heeft. Jouw lichaamstemperatuur helpt namelijk om de temperatuur van je kindje te reguleren. Past je kleintje nog in een draagdoek of draagzak? Trek jullie kleren maar uit en zet je kindje in de drager!

Jonger dan één jaar

Baby’s jonger dan één jaar geef je best extra melkvoedingen. Leg je kindje wat vaker aan de borst of maak frequenter een flesje klaar. Oudere kindjes laat je extra water drinken. Een lekker soepje of een bouillon is licht verteerbaar en wordt dus ook beter verdragen door het ziek lijfje.

♥ Tip: Bij kindjes onder de drie jaar meet je best de temperatuur in de anus omdat dit de meest correcte meting geeft van de centrale lichaamstemperatuur.

Wat te doen bij >38 graden

Meet je een lichaamstemperatuur van 38 graden of meer bij je baby jonger dan 3 maanden. Bel dan steeds de (huis)arts. Meet je een lichaamstemperatuur van 38 graden of meer en is je kleintje ouder dan 3 maanden observeer hem dan goed tijdens zijn zieke periode.

• Eet en drinkt hij nog goed?
  • Plast hij nog goed?
  • Is de huidskleur en de ademhaling normaal?
  • Is hij actief en alert of eerder stilletjes?
  • Heeft hij ergens pijn of uitslag?

Zie je veranderingen bij je kindje over bovenstaande observaties? Of ben je ongerust? Doe dan ook een telefoontje naar de (huis)arts. Is er nog geen reden tot ongerustheid en merk je dat je kindje echt niet comfortabel is door de koorts, geef dan gerust koortswerende medicatie met als voorkeur paracetamol. Paracetamol kan je kopen in siroop of in zetpillen. Qua dosering volgens lichaamsgewicht is siroop gemakkelijker, maar bij braken zijn zetpilletjes natuurlijk beter te verdragen. Meet na een uurtje terug de lichaamstemperatuur en hou je kindje goed in de gaten!

Kan het ook zonder medicatie?

Je kan het ook eens op een andere manier proberen om de koorts te doen dalen. Citroensokjes of azijnsokjes kunnen helpen om overtollige warmte uit het lichaam te verwijderen. Je kan ze gemakkelijk zelf maken! Neem een kom met lauw water en giet er een scheut azijn in of pers een citroen uit. Dompel een paar sokjes in de kom en trek de natte sokjes over de voetjes van je kindje. Doe een droog paar sokjes over het nat paar. Misschien wel de moeite waard om eens te proberen.

Wat met koortsstuipen?

Klinkt het herkenbaar als ik je vertel dat ik soms wel bang heb dat mijn kleine kindjes gaan stuipen als ze koorts maken? Ik denk dat die angst bij vele ouders schuilt… Koortsstuipen komt voor bij 2-5% van de kinderen tussen 6 maanden en 6 jaar met koorts. De koorts zorgt dan als het waren voor een kortstondige storing in de elektrische functie van de hersenen waardoor je kindje gaat stuipen. Het is niet zo zeer een hele hoge lichaamstemperatuur dat zorgt dat je kindje gaat stuipen, maar eerder bij een zeer snel oplopende of net zeer snel dalende lichaamstemperatuur.

Je kindje zien stuipen is ver-schrik-ke-lijk en dood-, dood-, doodeng. Je kindje zijn armpjes en beentjes gaan symmetrisch samentrekken. Ook gaat hij het bewustzijn even verliezen en kunnen de lipjes blauw verkleuren. Na de koortsstuip is hij helemaal uitgeput en valt hij in slaap. Gelukkig zijn deze stuipen vaak van korte duur en houdt je kleintje hier niets aan over!

Hoe akelig die koortsstuip er ook uit ziet, probeer de schokkende bewegingen niet tegen te houden. Zorg dat je kindje zich niet kan kwetsen aan scherpe voorwerpen en leg een kussen onder zijn hoofdje. Hoe oud dit advies ook is, maar probeer niets in zijn mondje te steken! Bel steeds de (huis)arts of 112 ter controle van je kleintje.

Wat hoort er in mijn thuisapotheek?

• véél pleisters: liefst met een leuke, kleurrijke prent want die helpen beter 😉
• steriele kompressen om snijwonden, schaafwonden en brandwonden mee te verzorgen
• een ontsmettingsmiddel dat niet prikt (ontsmettingsmiddel op basis van betadine kan bij kinderen ouder dan 3 jaar)
• een brandwondenzalf
• vaseline voor op schaafwonden
• een schaar
• een tekentang
• een pincet om splinters te verwijderen
• twee digitale koortsthermometers (er moest maar eens eentje niet werken)
• een coldpack
• een luizenkam
• fysiologische oplossing om snottebellen uit het neusje te spoelen
• koortswerende middelen op basis van paracetamol

Oh, oh lovely sun maar hoe herken je een zonnesteek?

We weten ondertussen allemaal dat het licht van onze geliefde zon heel belangrijk is voor de aanmaak van vitamine D. Maar we weten ook dat een kinderhuidje heel kwetsbaar is en dus snel verbrandt. Bij hitte kan de warmte van de zon het warmtecentrum van de hersenen ontregelen waardoor lichaamswarmte niet meer voldoende wordt afgevoerd, zeker bij onze kleintjes. Zo ontstaat er een zonnesteek. Wees dus heel waakzaam bij hoge temperaturen! Hoe herken je een zonnesteek?

• kindjes met een zonnesteek hebben eerst en vooral heel veel dorst. Ze willen veel drinken omdat ze aan het uitdrogen zijn;
  • je kindje is oververhit en het gezichtje is heel rood van de warmte;
  • geen of weinig eetlust, kan ook misselijk zijn;
  • heel prikkelbaar, rusteloos of juist heel slaperig.

Merk je één van bovenstaande symptomen op, haal je kindje dan onmiddellijk uit de zon en breng hem naar een koele ruimte. Laat hem veel drinken en leg hem rustig in de zetel met een nat washandje op zijn voorhoofd, nek, armplooien en liezen. Bij ongerustheid of twijfel mag je zeker de (huis)arts contacteren. Merk je bewustzijnsverlies op? Bel dan onmiddellijk 112.

Hoe voorkom je een zonnesteek?

Een zonnesteek kunnen we gelukkig gemakkelijk voorkomen. Zin in een uitje in de zon? Geen probleem!

• Creëer een mooi plekje met voldoende schaduw. Baby’s jonger dan één jaar horen niet in de volle zon. Is je kindje al wat ouder? Haal je kindje dan op het heetst van de dag (tussen 11 en 16 uur) uit de zon.
• Een goede zonnecrème met een hoge beschermingsfactor is een must-have. Insmeren herhaal je best elke twee uur en als je kindje uit het water komt.
• Voorzie tijdens het uitje aangepaste kledij. Lichte kledij beschermt namelijk ook tegen de zon. Een leuk petje of zonnehoedje maakt de outfit helemaal compleet. Een zonnebril is niet alleen een leuk speeltje voor de kindjes. Het beschermt hen ook tegen verblinding van de zon.
• Zorg op hete dagen regelmatig voor afkoeling: een zwembadje met fris water of een lekkere, frisse douche. En denk eraan: drinken, drinken, drinken! 

Graag meer informatie?

Heb ik je interesse gewekt om meer te weten te komen over eerste hulp bij baby’s en kinderen? Bij Bloei ben je heel welkom om onze cursus ‘eerste hulp bij baby’s en kinderen’ te komen volgen. Tijdens deze cursus geef ik je nog meer tips en handvaten over nog meer onderwerpen zoals insecten- en tekenbeten, brandwonden, vergiftiging… Maar ook reanimatie komt aan bod. Meer uitleg lees je op de website van Bloei.

Geschreven door vroedvrouw Lisa Franssens, team bloei

---